Areyastis / Arezastin (Küçük Yazılıkaya) Anıtı Hakkında
Areyastis Anıtı, Anadolu'nun ilgi çekici ve önemli tarihi yapılarından biridir. Eskişehir'in Yazılıkaya Köyü yakınlarında bulunan bu anıt, ayrıca "Hasan Bey Kayası" olarak da tanınır. Anıtın tarihsel ve mimari özelliklerinin yanı sıra, üzerinde yer alan Phryg yazıtlarının araştırılması ve çözümlenmesi, Anadolu’nun kültürel ve dilsel tarihine ışık tutmaktadır.
Tarihçe
Areyastis Anıtı'nın tam olarak hangi tarihler arasında veya hangi dönemde yapıldığına dair kesin bir bilgi bulunmamaktadır. Ancak anıt üzerindeki Phryg yazıtları, bu yapının Anadolu'nun Geç Demir Çağı'nda, özellikle Frig döneminde inşa edildiğini düşündürmektedir. Anıtın adı, alınlığı üzerinde yer alan ve iyi bir durumda olan Phryg yazıtlarındaki “Areyastis” kelimesinden alınmıştır.
Mimari ve Yapısal Özellikler
Anıt, doğal bir kayanın üzerine yapılmış ve kayanın doğal eğiminden faydalanılmıştır. Yüzeyi düzleştirilerek işlenen fasadın boyutları 5.50 m yükseklikte, 4.15 m genişlik ve yerden yüksekliği 5.20 m'dir. Anıtın çatısı, Midas Anıtı'ndan esinlenmiş ve orta derecede eğimli bir beşik çatı şeklindedir. Anıtın çatısının ayrıca akroteri adı verilen iki daire parçasından oluşan ve iç içe geçmiş bir özelliği vardır. Alınlık kabartma şeklinde yapılmış baklava motifi dizisi ile süslenmiştir ve çatı orta dikme tarafında simetrik iki pencere bulunmaktadır. Anıtın cephe duvarı dikdörtgen şeklindedir ve 3.70 m x 4.15 m ölçülerindedir. Duvarın ortasında hafif bir şişkinlik ve bu şişkinlik üzerinde küçük bir niş bulunmaktadır.
Kültürel ve Kurumsal Bağlam
Areyastis Anıtı, Frig dönemine ışık tutan önemli kültürel ve tarih öncesi bir anıttır. Yunan ve Frig efsanelerine dayanan bu dönemin sanat ve kültürünün anlaşılmasında önemli bir rol oynar. Anadolu'nun dilsel ve yazılı tarihinin anlaşılmasında da kritik bir görev üstlenir. Anıt, Frigler döneminin mimari ve sanatsal ögelerini aktaran bir eser olarak kabul edilir. Anıtın üzerindeki Phryg yazıtları, Frig dili ve yazısının anlaşılmasına yardımcı olur.
Koruma, Belgeler ve Arşiv Niteliği
Areyastis Anıtı, halk arasında bilinen ve kabul gören korunmuş bir tarih öncesi yapıdır. Üzerinde bulunan Phryg yazıtları, araştırmalar ve Phryg dilini çözme çabaları için büyük bir değer taşır. Anıtın korunmasına ve bakımına yönelik düzenli çabalar, hem anıtın korunması hem de Anadolu'nun kültürel ve tarihi mirasının anlaşılması için hayati öneme sahiptir. Anıtın korunması ve araştırılması, bu mirası korumak ve gelecek kuşaklara aktarmak adına hayati öneme sahiptir.
Şehrin Kültürel Mirasındaki Önemi
Eskişehir ve çevresine yerleşmiş olan Frigler, tarih boyunca bu bölgenin kültürel ve tarihsel gelişimine büyük katkılar sağlamışlardır. Areyastis Anıtı, bu tarihi sürekliliği ve hatırasını en iyi şekilde temsil eden önemli bir yapıdır. Bu anıtın varlığı, şehrin kültürünü ve tarihini anlamak için önemli bir unsur oluşturur. Areyastis Anıtı, Eskişehir'deki tarih öncesi mirasın önemli bir bölümünü oluşturarak, bu bölgedeki Frig mirasının korunmasına büyük bir katkı sağlar.
