Akoğlan Cami Hakkında
Akoğlan Camii’nin Konumu ve Tarihi
Akoğlan Camii, Eskişehir’in Odunpazarı ilçesinde yer alan, bölgedeki eski tarihli ibadet yapılarından biridir. 1890 yılında Mustafa Akoğlan tarafından yaptırıldığı kabul edilen cami, Türkiye’de kerpiç mimarisiyle inşa edilmiş nadir vakıf eserleri arasında gösterilir. Zaman içinde çeşitli onarımlar geçirmiş, buna rağmen özgün karakterini büyük ölçüde koruyarak günümüze ulaşmıştır.
Koruma ve Tescil Süreci
Cami, kültürel değerine istinaden 1986 yılında Eskişehir Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu tarafından, 1988’de ise Konya Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu tarafından korunması gerekli taşınmaz kültür varlığı olarak tescil edilmiştir. Restorasyon çalışmalarının önemli bir bölümü 2008 yılında başlamış; süreç Kütahya Vakıflar Bölge Müdürlüğü ve Dolunay Yetişkin Engelliler Derneği katkılarıyla yürütülmüştür. 2013 yılında Eskişehir’in Türk Dünyası Kültür Başkenti ilan edilmesiyle birlikte cami kapsamlı bir yenileme sürecinden geçerek özgün mimarisine en yakın hâline kavuşturulmuştur.
Mimari Özellikleri
Cami, yaklaşık 309 m² bir alana oturur ve 250 kişilik bir cemaat kapasitesine sahiptir. Kare planlı yapının üzeri kırma çatıyla örtülmüş olup bünyesinde tuvalet, şadırvan ve gasilhane gibi yardımcı birimler bulunur. Isıtma sistemi kalorifer ile sağlanmaktadır. Yapının güney cephesinde yer alan mihrap ve minber ahşap malzemeden yapılmış olup sade bir işçiliğe sahiptir.
Mihrabın iki yanında yuvarlak kemerli pencereler, üst kısmında ise besmeleyle başlayan bir dua kitabesi yer alır. Doğu ve batı duvarlarında basık kemerli ikişer pencere bulunur. Mahfil bölümünün aydınlatması kare formlu dört pencere ile sağlanır. Minare kuzeybatı köşesinde konumlanmış olup, şerefe altı tuğla süslemeleriyle dikkat çeker.
Kültürel ve Dini Önemi
Akoğlan Camii, Odunpazarı’nda Kurşunlu Camii, Alaaddin Camii ve Müftü Camii ile birlikte kentsel sit alanı içerisinde yer alan önemli tarihi yapılardan biridir. Hem mimari özellikleri hem de koruma geçmişiyle Eskişehir’in dini-kültürel dokusuna katkı sağlayan bir eserdir.
Engelli Dostu Donanımlar
Cami, Türkiye’de engelli erişimine yönelik örnek uygulamalara sahip sayılı ibadet yapılarından biri olarak öne çıkar. Yapının hem iç hem dış bölümleri Braille alfabesi ile işaretlenmiş olup, görme engellilerin yön bulmasını kolaylaştırmak amacıyla bahçede izli yollar bulunmaktadır.
Ortopedik engelliler için rampa ve düzenlemeler yapılmış olup, tekerlekli sandalye ve akülü araçların cami içine kadar rahatça girebilmesine olanak tanınmıştır. Abdesthane ve tuvaletler TSE 9111 ile Avrupa Birliği standartlarına uygun şekilde tasarlanmıştır. Ayrıca camide yaşlı ve engellilerin kullanımına yönelik özel bir asansör sistemi mevcuttur.
İşitme engelliler için Univox salon tipi indüksiyon döngü sistemi kurulmuş; bu teknoloji sayesinde cami içinde manyetik bir alan oluşturularak işitme oranı yaklaşık %50 artırılmıştır. İşitme kaybı yüksek olan bireyler için projeksiyon sistemiyle hutbe metinleri perdeye yansıtılmakta, ezan vakitleri ise görsel uyarı ışıklarıyla takip edilebilmektedir.
Genel Değerlendirme
Akoğlan Camii, mimari özellikleri, koruma geçmişi ve özellikle engelli bireyler için sağlanan erişilebilirlik imkanları ile dikkat çeken çok yönlü bir tarihi yapıdır. Hem kültürel mirasın korunmasına yönelik örnek bir restorasyon hikâyesi sunar hem de toplumsal erişilebilirlik açısından örnek teşkil eder. Odunpazarı’nın tarihi dokusunu keşfetmek isteyen ziyaretçiler için önemli duraklardan biridir.
